Επτά λόγοι που οι άνθρωποι φοβόντουσαν ότι οι ντομάτες τους σκότωναν

Οι ντομάτες, που σήμερα είναι βασικό συστατικό σε κουζίνες ανά τον κόσμο, κάποτε θεωρούνταν επικίνδυνες, ακόμη και θανατηφόρες.

Στις αρχές του 19ου αιώνα, πολλοί πίστευαν ότι η κατανάλωση αυτού του έντονου κόκκινου φρούτου θα μπορούσε να οδηγήσει σε ασθένεια ή, ακόμα χειρότερα, σε θάνατο.

Όλα όμως άλλαξαν σε μια μικρή πόλη στο Νιου Τζέρσεϊ, χάρη σε μια τολμηρή πράξη που για πάντα ανέτρεψε τη φήμη της ντομάτας.

Η Δίκη της Ντομάτας στο Σάλεμ, αν και με μύθους να την περιβάλλουν, αφηγείται πώς ο φόβος, η παραπληροφόρηση και το θάρρος ενός ανθρώπου συνέκλιναν για να αποκαταστήσουν την αμφιλεγόμενη φήμη της ντομάτας.

Ας δούμε πώς αυτό το φρούτο πέρασε από αντικείμενο καχυποψίας σε αγαπημένο συστατικό.

1. Η πράξη του Συνταγματάρχη Ρόμπερτ Γκίμπον Τζόνσον

Ο Συνταγματάρχης Ρόμπερτ Γκίμπον Τζόνσον είναι η κεντρική φιγούρα της Δίκης της Ντομάτας στο Σάλεμ. Το 1820, ο Τζόνσον ήταν σεβαστό πρόσωπο στο Σάλεμ του Νιου Τζέρσεϊ, αλλά η αυξανόμενη δεισιδαιμονία για τις ντομάτες τον εξόργιζε.

Οι κάτοικοι τις αποκαλούσαν «δηλητηριώδη μήλα», και ακόμη και επιστήμονες στήριζαν την άποψη ότι οι ντομάτες ήταν θανατηφόρες. Ο Τζόνσον, όμως, ήταν πεπεισμένος ότι όλα αυτά ήταν ανοησίες.

Είχε ταξιδέψει στο εξωτερικό και είχε δει ανθρώπους να τρώνε ντομάτες χωρίς καμία βλαβερή συνέπεια. Αποφασισμένος να αποδείξει ότι όλοι έκαναν λάθος, οργάνωσε μια δραματική δημόσια επίδειξη.

Στις 25 Σεπτεμβρίου 1820, στάθηκε μπροστά στο δικαστήριο του Σάλεμ, κρατώντας ένα καλάθι με ντομάτες, ενώ πλήθος είχε συγκεντρωθεί για να παρακολουθήσει. Μερικοί ήταν περίεργοι, άλλοι τρομοκρατημένοι — κυκλοφορούσαν φήμες ότι θα έπεφτε νεκρός επί τόπου.

Ο Τζόνσον πήρε μια ντομάτα, τη δάγκωσε και συνέχισε να τρώει. Το πλήθος περίμενε σιωπηλό, έτοιμο για το χειρότερο. Προς έκπληξή τους, τίποτα δεν συνέβη. Ο Τζόνσον παρέμεινε όρθιος, άθικτος και ζωντανός. Η «δίκη» του είχε στεφθεί με επιτυχία, αποδεικνύοντας μια για πάντα ότι οι ντομάτες δεν ήταν δηλητηριώδεις.

2. Ο Μύθος σε Σύγκριση με τα Ιστορικά Στοιχεία

Όσο δραματική κι αν ακούγεται η ιστορία του συνταγματάρχη Τζόνσον, μπορεί να μην είναι εντελώς αληθινή. Η πρώτη γραπτή αναφορά σε αυτό το γεγονός δεν εμφανίστηκε παρά 90 χρόνια μετά το υποτιθέμενο συμβάν.

Οι ιστορικοί πιστεύουν πλέον ότι η Δίκη της Ντομάτας στο Σάλεμ είναι περισσότερο λαϊκός θρύλος παρά γεγονός. Παρόλο που ο Τζόνσον ήταν πράγματι υπαρκτό πρόσωπο, δεν υπάρχει καμία σύγχρονη μαρτυρία για το περίφημο κατόρθωμα του με τις ντομάτες.

Η ιστορία αυτή πιθανότατα εξελίχθηκε με τα χρόνια, διαδόθηκε από γενιά σε γενιά και διανθίστηκε με πρόσθετες λεπτομέρειες. Στη δεκαετία του 1940, η ιστορία απέκτησε και θεατρική διάσταση, εδραιώνοντας τη θέση της στην αμερικανική λαογραφία.

Έτσι, αν και η ιστορία της Δίκης της Ντομάτας είναι διασκεδαστική, ενδέχεται να έχει περισσότερο φανταστικά παρά ιστορικά στοιχεία.

3. Σύνδεση με Κίνδυνο και Θάνατο

Μία από τις πρώτες αιτίες φόβου για τις ντομάτες ήταν η σύνδεσή τους με τον κίνδυνο και τον θάνατο. Η έντονη κόκκινη απόχρωση του φρούτου προκαλούσε ανησυχία, καθώς ο κόσμος τότε επηρεαζόταν έντονα από ηθικούς και θρησκευτικούς κανόνες.

Οι ντομάτες δεν χαρακτηρίζονταν ως «καρπός των θεών», αλλά ως σύμβολο αμαρτίας και πειρασμού. Αυτή η σύνδεση δεν αφορούσε μόνο τη σωματική υγεία, αλλά και την ηθική διαφθορά, με κάποιους να θεωρούν την αισθησιακή εμφάνιση της ντομάτας ως κάτι κακόβουλο.

Απέφευγαν τις ντομάτες απλώς επειδή είχαν ακούσει ιστορίες που τις περιέγραφαν ως επικίνδυνα δηλητηριώδεις.

4. Θρησκευτικός Έλεγχος

Στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα, η άνοδος της θρησκευτικής ευσέβειας έκανε πολλά πράγματα να κρίνονται με ηθικά κριτήρια.

Οι ντομάτες δεν αποτελούσαν εξαίρεση. Με την προκλητική εμφάνισή τους, θεωρούνταν σύμβολα αμαρτίας. Σε μια κοινωνία όπου η ηθική αγνότητα τονιζόταν διαρκώς, κάθε σύνδεση με πειρασμό ή παρανομία αντιμετωπιζόταν σοβαρά.

Το έντονο κόκκινο φρούτο έγινε εύκολος στόχος για θρησκευτικές προκαταλήψεις. Δεν ήταν μόνο το χρώμα τους, οι ντομάτες θεωρούνταν ότι προκαλούσαν ανήθικα πάθη λόγω της ζουμερής, σαρκώδους υφής τους.

Οι θρησκευτικοί ηγέτες καλούσαν σε προσοχή, και ο φόβος για τη ντομάτα εξαπλώθηκε σε πιο απομακρυσμένες περιοχές όπου κυριαρχούσε η δεισιδαιμονία.

5. Δηλητηρίαση από Μόλυβδο λόγω πιάτων

Ένας πιο πρακτικός λόγος για τον φόβο των ντοματών προήλθε από πραγματικές περιπτώσεις ασθένειας και θανάτου. Οι ντομάτες, λόγω της υψηλής οξύτητάς τους, προκαλούσαν επικίνδυνη αντίδραση όταν σερβίρονταν σε πιάτα από καλάι, που ήταν συνηθισμένα στην Ευρώπη και την πρώιμη Αμερική.

Ο κασσίτερος περιείχε μόλυβδο, και όταν συνδυαζόταν με τις όξινες ντομάτες, ο μόλυβδος περνούσε στο φαγητό, προκαλώντας δηλητηρίαση. Πολλοί που έτρωγαν ντομάτες από αυτά τα πιάτα αρρώσταιναν ή πέθαιναν, ενισχύοντας την πίστη ότι οι ντομάτες ήταν δηλητηριώδεις.

Ωστόσο, δεν κατανοούσαν την πραγματική αιτία: τα πιάτα και όχι η ντομάτα.

6. Παραπληροφόρηση και Μύθοι

Ο φόβος για τις ντομάτες δεν βασιζόταν μόνο σε δεισιδαιμονίες αλλά και σε παραπληροφόρηση που διαδιδόταν από αυτοαποκαλούμενους «ειδικούς».

Επιστήμονες και γιατροί της εποχής ταξινομούσαν τις ντομάτες με όρους απειλητικούς, χαρακτηρίζοντάς τις ακόμη και ως τοξικές.

Αυτές οι αβάσιμες απόψεις αύξησαν το άγχος των ανθρώπων.

7. Η Λύτρωση της Ντομάτας

Συχνά κάποια τρόφιμα, όπως οι ντομάτες, περνούν από δύσκολες φάσεις πριν μπουν στο μενού. Η υποτιθέμενη πράξη του συνταγματάρχη Τζόνσον ήταν καθοριστική.

Στα μέσα του 19ου αιώνα, η ντομάτα έγινε συστατικό σε πολλά σπίτια, κυρίως λόγω της αύξησης της ιταλικής κοινότητας που την χρησιμοποιούσε σε πολλά φαγητά.

Από τα ζυμαρικά μέχρι τις σαλάτες και το κέτσαπ, η ντομάτα έχει γίνει βασικό μέρος κάθε κουζίνας.

---

Μετάφραση από Medium